NGĀ KAIAKO
Anei ngā tohutohu mō te whakamahi i te taupānga Te Hekenga me ō ākonga.
1. Whakaritea tō taputapu matihiko
Me tikiake, me tāuta te taupānga Te Hekenga ki tō waea atamai, ki tō papahiko rānei mai i te toa Apple/Google.
Me hono ki te ipurangi i a koe e tākaro ana i Te Hekenga.
Me toro ki ngā tauwāhi o te ao tūturu mō ia mātātoa.
Ka taea e ngā ākonga te tohatoha i tā rātou taputapu matihiko. Kia kaua e neke atu i te toru ngā akonga i runga i te taputapu kotahi.
2. Whakamahere Akoranga
E toru ngā mātātoa i runga i te taupānga Te Hekenga
Mō ia mātātoa, e rima ngā tohu ara tauwāhi me kimi e ngā ākonga. Ka mahi i te mātātoa tuatahi me te mātātoa tuatoru ki tō kura. Ka mahi i te mātātoa tuarua ki Te Marae o Te Māhurehure, ki Te Taumata o Kupe. Ka taea te tau whakawhiti i ngā mātātoa kia oti ai ngā ngohe mō ia kaupapa.
Me tīpako i te mātātoa, ā, me whai i ngā tohutohu hei tautoko i a koe e whakarite, e whakamahere ana i ngā akoranga.
Mā tēnei Aratohu Kaiako e whakamārama i ngā mea me whakarite i mua i te akoranga, me pēhea te roa o ia ngohe (te nuinga, he 20-40 meneti), me ngā mahi me mahi i a koe e whakaako ana i te akomanga.
3. Kōkiri whakamua
Huakina Te Hekenga, ā, hīkoi me ō ākonga ki ngā tohu ara ka kitea ki te mahere i runga i te taupānga kia tīmata ai ngā kōrero.
Ka tae ana ki ngā tohu ara, ka pureitia ngā kōrero ororongo i tō taputapu matihiko. Ka taea te whakamahi i tētahi tukuoro kia rongo ai ngā ākonga katoa; ka taea te pānui i te tuhinga mai i te mata mātātoa i runga i te taupānga; ka taea e ngā ākonga te whakamahi purutaringa ki te whakarongo ki ngā kōrero me ā rātou ake taputapu rānei. Mā tēnei Aratohu Kaiako e whakatakoto i te tukanga whakaako mō ia mahere akoranga.
Ka taea e te kaiako te ārahi i ngā akoranga, ka taea hoki e ngā ākonga te whakamahi i ā rātou ake taputapu matihiko ki te whai i ngā tohutohu i runga i te taupānga Te Hekenga.
4. He Rawa Tāpiripiri
Mō ia mātātoa, ka kohi ana i ngā tohu ara katoa ka kitea ētahi tūemi hou ki te mahere.
Me kohi ēnei tūemi hou ki te waihanga i ngā kōrero tāpiripiri i runga i te mata mō ngā kohikohinga..
Me whakatutuki i ngā wero ki runga i te mata mō ngā kohikohinga kia whakatuwhera i ngā tūemi tāpiripiri.
He rauemi paetukutuku tēnei ki te tautoko i ngā kaiako e whakamahi ana i te taupānga Te Hekenga. Tekau ngā kaupapa – ko te whakamahere, te tārai waka, te rapu taputapu, te hauhake, ngā kaumoana, te tirotiro taiao, ngā hanganga, te ahuwhenua, te pāpori me te ahurea Māori. He mahere akoranga kei roto i tēnei rauemi mō ia kaupapa.
Ka whai ia mahere akoranga i Te Rawenga – he pou tarāwaho whakatere waka.
-
TE RAPUNGA – Te Marautanga me ngā wāhanga ako (Taumata 4)
-
TE KITENGA – Kupu whakataki mō ia Kaupapa
-
TE WHĀINGA – Ngā Ngohe me ngā Rauemi
-
TE WHIWHINGA – Putanga Ako
-
TE RAWENGA – Te Whakanui i ngā momoho
He ngohe matua tō ia Kaupapa.
Mā tēnei rauemi e arataki i te kaiako. Ka whakamārama i ngā mahi me mahi e te kaiako ki te whakarite i ngā akoranga me ngā ngohe mō ngā tauri. Me waihanga mahere akoranga e ngā kaiako mō ēnei ngohe. Ka taea hoki te tukurua i ēnei akoranga, i ngā ngohe ki runga i ngā tūāpapa matihiko pērā i te Jam-Board, te karaehe kūkara, te rārangi pātai rānei.
Te whakamahere
Kimihia te kāpehu ki te tohu ara tuatahi i tō kura ki te whakarongo ki ngā kōrero e whai ake nei:
TE RAPUNGA
Te Whakamahere
I tūhura, i whakamahere ō tātou tūpuna i Te Moana-nui-a-Kiwa. He hononga taupiri tā rātou ki te taiao. Ka mārama rātou ki ngā tohu o te rangi, whenua, me te moana. I mōhio mō ngā mea katoa o tā rātou taiao, mō ngā kai, ngā wai, ngā whenua, ngā whare, me ngā waka.
TE KITENGA
PĀNGARAU: Te Ine me te Āhuahanga - Te Wāhi me te Ahunga
Ka whakaatu, ka whakamārama, ka whakamahi i te wāhi noho (taunga) o tētahi mea, me te ahunga: ngā tōpito; ngā koki o te kāpehu; ngā āhuatanga o te taiao; te tukutuku (takirua raupapa); te mahere.
TE WHIWHINGA
Ka mahia te wāhanga tuatahi o tēnei akoranga ki waho. Me puta ngā ākonga ki te taiao tirotiro ai, ā me ohia manomano hoki rātou i ō rātou kitenga ki tētahi pepa. Me hoki ngā ākonga ki te akomanga ki te mahi i te wāhanga tuarua. Ka whakamahere ngā ākonga i tō rātou kura me te tautohu i ngā kitenga i tirotirohia e rātou. Ka taea te kaiako te whakamahi i ngā mahere kūkara ki te tautoko i ēnei ngohe.
TE WHĀINGA
NGOHE 1: Tūhura Taiao
Mā te titiro ka mōhio. Puta ki waho ki te tirotiro i ngā tohu o tō rohe, tūhuratia te taiao o tō kura.
Kia 20 meneti ki ia ākonga ki te tūhura i tōna kura me te ohia manomano i…
-
Ngā tohu o te rangi, whenua me te moana i kitea
-
Ngā tepe, ngā whīra, ngā papa tākaro, ngā whare, ngā hanganga
-
Ngā āhuatanga māori o te taiao pērā i ngā momo rākau me ngā hawai
-
Ngā wāhi mō te kai me te wai
NGOHE 2: Whakamahere Kura
Kua puta ngā ākonga ki te Tūhura Taiao. Me hoki ki te akomanga ināianei ki te whakamahere i tō rātou kura.
Kia 20 meneti ki ia ākonga ki te whakamahere i tōna kura me te tautohu i ngā mea i ohia manomanotia e rātou i a rātou e tūhura ana mō te ngohe tuatahi. Me whakauru hoki i…
-
Ngā ahunga o te raki, te tonga, te rāwhiti me te hauāuru
-
Ngā inenga mō te tepe o te kura (mīta)
-
Tētahi kapua kākāriki ki te tautohu i te rākau nui rawa atu o te kura.
Te tārai waka
TE KITENGA
TE REO MĀORI: Rautaki Reo
Ka whakamahi rautaki reo, ā, ka taea te whakamārama ngā huarahi kua whāia hei whakatutuki i tāna i whakaputa ai, i rongo ai.
-
Ka whakarongo kia mōhio ai ia me pēhea te arotake, te whakawā, te wetewete i ngā hīkarotanga.
-
Ka whakamahi i ētahi rautaki rangahau mō te huhua o ngā take
-
Ka tukatuka, ka whakahāngai i ngā mōhiohio.
-
Ka whakarōpū i ngā whakaaro e ōrite ana, e hāngai ana ki roto i tētahi mahere tuhituhi, kia kitea ai te noho raupapa mai o te tuhinga.
-
Ka rāwekeweke i ngā āhuatanga reo me te hanganga o te tuhinga kia rangona ai tōna ake reo.
-
Ka hāngai te reo ā-waha, ā-tinana ki te kaupapa.
TE WHĀINGA
Ka mārama ki te whai tikanga o te karakia.
TE WHIWHINGA
Ka mahia te wāhanga tuatahi o tēnei akoranga ki te akomanga. Me rangahau ngā ākonga i te kōrero mō Rātā me te Rākau Nui. Ka mahia te wāhanga tuarua o tēnei akoranga ki waho. Me kimi ngā ākonga i te tūemi toki ki te tohu ara tuarua i tō rātou kura.
TE RAPUNGA
Te Tārai Waka
He mahi nui te tārai waka, he maha ngā tūmomo tikanga i whāia e ō tātou tūpuna kia pai te hanga. Ka tīpako i ngā rākau kaha, i ngā rākau teitei. Ka whakawātea i te whenua, ka karakia kia kore ai e hinga i ngā hau a Tawhiri. Ka whakaaro, ka wānanga, ka whakatakoto rautaki mō te mahi tārai, ā, ka tuku te tohunga i ngā karakia hiki tapu. Ka hinga ana te rākau, ka ūhia anō te tapu ki runga i ngā mahi tārai.
NGOHE 1: Rangahaua he kōrero mō Rātā me te Rākau Nui
Kia 25 meneti ki ia ākonga ki te rangahau i te kōrero mō Rātā me te Rākau Nui, ki te whakautu hoki i ngā pātai e whai ake nei:
-
I ahatia i te wā i tope a Rātā i te rākau nui?
-
Nā te aha i pērā ai?
-
Ko wai te tini o hakuturi?
-
He aha te mahi a te tini o hakuturi?
-
He aha te akoranga matua mai i te kōrero mō Rātā me te Rākau Nui?
-
He aha te take i hiahia a Rata ki te tope i te rākau nui?
NGOHE 2: Tukuna te kōrero mō Rātā
Whakawehea ngā tauira kia 3 ngā rōpū. Kia 20 meneti ki ia rōpū ki te ohia manomano, ki te waihanga, ki te tuku hoki i tētahi whakatauākī, pao, waiata, haka, whakaari rānei mō te kōrero o Rātā me te Rākau Nui.
He rauemi hei taunaki i ngā akoranga mō te tārai waka
https://teara.govt.nz/en/te-aitanga-pepeke-the-insect-world/page-2
Te rapu taputapu
TE KITENGA
TE REO MĀORI: Rautaki Reo
Ka whakamahi rautaki reo, ā, ka taea te whakamārama ngā huarahi kua whāia hei whakatutuki i tāna i whakaputa ai, i rongo ai.
-
Ka whakarōpū i ngā whakaaro e ōrite ana, e hāngai ana ki roto i tētahi mahere tuhituhi, kia kitea ai te noho raupapa mai o te tuhinga.
.
PĀNGARAU: Te Ine me te Āhuahanga - Te Wāhi me te Ahunga
Ka whakaatu, ka whakamārama, ka whakamahi i te wāhi noho (taunga) o tētahi mea, me te ahunga: ngā tōpito; ngā koki o te kāpehu; ngā āhuatanga o te taiao; te tukutuku (takirua raupapa); te mahere.
TE WHIWHINGA
Ka mahia te wāhanga tuatahi o tēnei akoranga ki te akomanga.
Ka tīmata te wāhanga tuarua o tēnei akoranga ki waho, ā, ka mutu i roto i te akomanga.
NGOHE 1: Ngā Rauemi, ngā Taputapu, me ngā Pūkenga mō te Whakatere
Kia 10 meneti ki ia ākonga ki te ohia manomano, ki te whakaraupapa i ngā mea e tika ana mō te hekenga mai pērā i ngā rauemi, ngā taputapu me ngā pūkenga o ngā tūpuna. Me whai whakaaro hoki mō te roa o ngā mahi whakarite me ngā mahi rapu taputapu mō te haerenga.
TE RAPUNGA
TE RAPU TAPUTAPU
He maha ngā taputapu i mauria mai e ō tātou tūpuna i tā rātou hekenga ki Aotearoa nei. Ko ētahi o ngā rauemi e hangai pū ana ki te mahi whakatere, ko ērā o te waka. Ko te hoe urungi, ko ngā rā, ko ngā urutira, ko te punga, ko ngā toka mauri, ā, ko te kāpehu whetū anō hoki. I rapu hoki ō tātou tūpuna i ngā taputapu pērā i te hue hei ipu wai me ngā kai kōpūwai mō te haerenga roa.
NGOHE 2: Te aruaru me te kohikohi
Kia 20 meneti ki ia ākonga ki te kimi i ngā rauemi me ngā taputapu i whakaraupapatia e rātou ki te ngohe tuatahi o tēnei akoranga. Ā muri ake i tēnei mahi me hoki ngā ākonga ki te akomanga. Kia 10 meneti ki ia ākonga ki te tautohu ki tā rātou mahere kura i ngā rauemi me ngā taputapu e kimihia ana e rātou.
Te hauhake
TE KITENGA
Te Hononga ki Te Marautanga o Aotearoa
HAUORA: Waiora
Kai - Ka whakawhiti whakaaro mō ngā momo kai, mō te oranga ā-wairua, ā-hinengaro, ā-tinana.
TE WHIWHINGA
Ka kimi ana i te tūemi taro ki te tohu ara tuawhā, ka tīmata tēnei akoranga. Mehemea he māra kai kei tō kura, me kōrero mō ngā momo kai e tupu ana ahakoa ka mahia te nuinga o tēnei akoranga i roto i te akomanga.
TE RAPUNGA
Te Hauhake
I mua i te hekenga mai o ō tātou tūpuna, i tope rātou i ngā momo rākau ki te hanga waka. Ka hauhake hoki rātou i ngā tūmomo hua hei kai mō te haerenga. I mauria mai e ngā tūpuna ngā purapura me ngā tupu pērā i te kūmara me te taro ki Aotearoa.
NGOHE 1: Ngā Kai o Te Moana-nui-a-Kiwa
Kia 20 meneti ki ia ākonga ki te rangahau ki te tuhituhi mō te mataora o tētahi hua rākau, tētahi hua whenua me tētahi ika ka kitea i Te Moana-nui-a-Kiwa.
NGOHE 2: Whakaaturanga mō ngā kai o Te Moana-nui-a-Kiwa
Kia 30 meneti ki ia ākonga ki te whakarite ki te tuku whakaaturanga mō te mataora o tētahi hua rākau, tētahi hua whenua, tėtahi ika rānei o Te Moana-nui-a-Kiwa.
He rauemi hei taunaki i ngā akoranga mō te hauhake
https://teara.govt.nz/en/nga-tupu-mai-i-hawaiki-plants-from-polynesia
Ngā kaumoana
TE KITENGA
TE REO MĀORI: Rautaki Reo
Ka whakamahi rautaki reo, ā, ka taea te whakamārama ngā huarahi kua whāia hei whakatutuki i tāna i whakaputa ai, i rongo ai.
-
Ka whakarongo kia mōhio ai ia me pēhea te arotake, te whakawā, te wetewete i ngā hīkarotanga.
-
Ka hāngai te reo ā-waha, ā-tinana ki te kaupapa.
TE WHIWHINGA
Ka kimi ana ngā kaumoana i te tūemi ki te tohu ara tuarima, ka tīmata tēnei akoranga.
Ā muri ake i te kohi tūemi kaumoana me hoki ngā ākonga ki te akomanga ki te mātakitaki i tēnei https://fb.watch/h2I_-0UWuX/
TE RAPUNGA
Ngā kaumoana
He tohunga i ngā mahi whakatere, i ngā mahi tirotiro taiao, i ngā mahi karakia hoki ngā kaumoana i terea mai ki Aotearoa nei. He kaumoana pūkenga maha rātou. Ka eke panuku i ngā mōreareatanga o Tangaroa kia haumaru te haere, kia tae tika, kia tae ora ai rātou ki te whenua hou o Aotearoa. He aha ētahi o ngā pūkenga a ngā tūpuna i heke mai nei? He aha ngā momo tūranga kaumoana?
NGOHE 1: Ngā mahi Kaumoana
Kia 5 meneti ki te akomanga ki te ako i te Nukanuka Whakatere Waka, 10 meneti ki te tākaro. Mā te kaiako e tāpiri i ētahi ā-ringa hou mō ngā momo tūranga kaumoana me te whakamārama i wā rātou mahi i runga i te waka. Me purei anō i te Nukanuka kia ako ai ngā tūranga me ngā mahi o ngā momo kaumoana.
NGOHE 2: Ngā Kaumoana
Kia 20 meneti ki ia ākonga ki te rangahau i tōna ake waka. Me whakaraupapa i ngā kaumoana o tōna waka, me whakamārama hoki i ngā momo tūranga me ngā mahi ka mahia e ngā kaumoana.
Te tirotiro taiao
Rapua ngā tūemi e 5 ki te whakaoti i tō hekenga moana mai i ngā moutere ki Aotearoa nei.
TE KITENGA
PĀNGARAU: Te Ine me te Āhuahanga - Te Wāhi me te Ahunga
Ka whakaatu, ka whakamārama, ka whakamahi i te wāhi noho (taunga) o tētahi mea, me te ahunga: ngā tōpito; ngā koki o te kāpehu; ngā āhuatanga o te taiao; te tukutuku (takirua raupapa); te mahere
TE WHIWHINGA
Ka kimi ana i te tūemi pūmoana ki te tohu ara tuatahi ka tīmata tēnei akoranga.
Ka whakamahi ngā ākonga i tētahi mahere ā-rohe ki te whakawhiti kōrero mō te pepeha o te rohe e noho nei tō rātou kura. Mā te kaiako tētahi mahere ā-rohe e tikiake i Google mō ngā ngohe e whai ake nei.
TE RAPUNGA
Te Tirotiro Taiao
Me huri tātou ki ngā kōrero tuku iho i waihotia e ō tātou tūpuna. He mātauranga tawhito, he kurahuna, he akoranga kei roto. Ka kōrero mō ngā haerenga, ngā hononga, me ngā herenga. He momo mahere ngā kōrero tuku iho me ngā tai o te ao. He tauira mō te oranga tonutanga ki te whenua hou o Aotearoa.
NGOHE 1: Mahere Pepeha
Mā te kaiako tētahi mahere ā-rohe e tohatoha, mā te kaiako anō hoki e kōrero mō te pepeha o te rohe. Kia 20 meneti ki ia ākonga ki te tautohu ki te mahere ā-rohe i ngā...
-
Maunga
-
Awa
-
Moana
NGOHE 2: Whakatau ana
Kia 20 meneti ki ia ākonga ki te rangahau i te pepeha o te rohe. Me tautohu e ngā ākonga ki tā rātou mahere ngā…
-
Waka e hono ana ki te rohe me ngā tauranga o ēnei waka
-
Ngā pā
-
Ngā marae
Ngā hanganga
TE KITENGA
PĀNGARAU: Te Ine
Ka whakaoti rapanga whaitake:
• ka kōwhiri, ka whakamahi i te waeine e hāngai ana mō te roa, te horahanga, te rōrahi (kītanga), te papatipu (taumaha), te paemahana, te koki me te wā.
TE WHIWHINGA
Ka kimi ana i te tūemi muka ki te tohu ara tuarua ka tīmata tēnei akoranga.
Ki te akomanga, me whakamahi ngā ākonga i tā rātou taputapu matihiko ki te rangahau i ngā hanganga o ngā tūpuna.
TE RAPUNGA
Ngā Hanganga
Ka whai take ngā tūmomo hanganga i whakatūria e ō tātou tūpuna i tō rātou taenga mai ki Aotearoa. I hanga pā hei mōwai rokiroki mō te iwi. I whakatū whare hei wāhi moe, pātaka hei whakapūranga i te kai, tūwatawata hei whakangungu i te pā me te iwi e noho ana i reira. Ka whai tikanga ēnei tūmomo hanganga ki te ahurea Māori. He aha te hiranga o ngā hanganga i whakatūria e ō tātou tūpuna? He aha te aronga o ēnei hanganga? He aha ngā tukanga whakamahere pā i whāia e ō tātou tūpuna?
NGOHE 1: Ngā Hanganga Tawhito
Kia 20 meneti ki ia ākonga ki te rangahau, ki te whakaraupapa i ngā hanganga o ngā tūpuna.
NGOHE 2: Te Hoahoa Pā Pakupaku
Kia 20 meneti ki ia ākonga ki te hoahoa i tetahi pā pakupaku ki tā rātou puka mahi. Me whakamārama i…
-
Ngā hanganga i roto i tō rātou pā pakupaku
-
Ngā rauemi ka whakamahia e rātou ki te waihanga i te pā
-
Te wāhi ka whakatū rātou i tō rātou pā me ngā huanga o te whakatū pā ki tēnei wāhi
-
Ngā inenga me ngā ahunga
NGOHE TĀPIRI 3: Te Hangaia Pā Pakupaku
(he nui ake pea te wā mō tēnei ngohe i tērā ka whakaarotia)
Kia 2.5 hāora ki ia ākonga ki te kohi i ngā rauemi i whakaraupapahia e rātou ki tā ratou pepa hoahoa pā pakupaku, ki te waihanga hoki i taua pā. Me waihanga ngā hanganga e whai ake nei ki ngā pā pakupaku
-
Pātaka
-
Tūwatawata
-
Whare
-
Waharoa
-
Pou
Te ahuwhenua
TE KITENGA
PŪTAIAO: Mātai arorangi
Ranginui
Ka ako haere i ngā wāhanga o te whānau a Tama-nui-te-rā, tae atu ki ngā aorangi me ō rātou marama, e mārama haere ai ki ngā tawhiti, ki ngā āhuatanga hoki e pā ana ki te toro ātea.
PĀNGARAU: Te Ine
Ka whakaoti rapanga whaitake:
-
ka kōwhiri, ka whakamahi i te waeine e hāngai ana mō te roa, te horahanga, te rōrahi (kītanga), te papatipu (taumaha), te paemahana, te koki me te wā.
TE WHIWHINGA
Ka kimi ana i te tūemi kō ki te tohu ara tuatoru ka tīmata tēnei akoranga.
Ki te akomanga, me whakamahi ngā ākonga i tā rātou taputapu matihiko, he pepa, he pene hoki, ki te rangahau me te hoahoa i tā rātou māra.
TE RAPUNGA
Te Ahuwhenua
I te taenga mai o ō tātou tūpuna ki Aotearoa, ka tautohungia e rātou ngā āhuatanga rerekē o te taiao. Nā te rerekē o te āhuarangi ki tēnei whenua hou me te makariri, i urutau ō tātou tūpuna i wā rātou tukanga ahuwhenua kia pai ai te tupu o te kai ki tēnei whenua hou. He aha ētahi o ngā tūmomo hua i mauria mai e ō tātou tūpuna? He aha ētahi o ngā tukanga ahuwhenua i whakamahia e ngā tūpuna? He aha ētahi tikanga hou i waihangatia e ō tātou tūpuna mō te mahinga kai ki Aotearoa nei?
NGOHE 1: Maramataka me te ahuwhenua
Kia 20 meneti ki ia ākonga ki te rangahau i te maramataka Māori. Me tito i tētahi waiata, pao, whakatauākī, haka rānei ki te whakaatu i wā rātou akoranga mō te maramataka me te whakatō kai.
NGOHE 2: Te hoahoa māra kai
Kia 20 meneti ki ia ākonga ki te hoahoa i tetahi māra kai mo te kura, mō te kāinga rānei. Me tautohu ngā…
-
Rauemi ka whakamahia kia hanga i te māra
-
Nga inenga me nga ahunga o te māra
-
Te maha o te one / paru e hiahiatia mō te māra
-
Ngā huawhenua ka whakatōkia
NGOHE TĀPIRI 3: Te hanga māra kai
(he nui ake pea te wā mō tēnei ngohe i tērā ka whakaarotia)
Kia 2.5 hāora ki ia ākonga ki te kohi i ngā rauemi i whakaraupapatia ki tā rātou pepa hoahoa māra kai, ki te waihanga i tō rātou māra kai, ki te whakatō hoki i wā rātou hua whenua. Me whakamahi i ngā mea e whai ake nei.
-
He rau, he rākau maroke
-
He one / paru
-
He wairākau
-
He tupu, he kākano rānei
Te pāpori
TE KITENGA
TE REO MĀORI: Rautaki Reo
Ka whakamahi rautaki reo, ā, ka taea te whakamārama ngā huarahi kua whāia hei whakatutuki i tāna i whakaputa ai, i rongo ai.
-
Ka whakarongo kia mōhio ai ia me pēhea te arotake, te whakawā, te wetewete i ngā hīkarotanga.
-
Ka whakamahi i ētahi rautaki rangahau mō te huhua o ngā take
-
Ka tukatuka, ka whakahāngai i ngā mōhiohio.
-
Ka whakarōpū i ngā whakaaro e ōrite ana, e hāngai ana ki roto i tētahi mahere tuhituhi, kia kitea ai te noho raupapa mai o te tuhinga.
-
Ka rāwekeweke i ngā āhuatanga reo me te hanganga o te tuhinga kia rangona ai tōna ake reo.
-
Ka hāngai te reo ā-waha, ā-tinana ki te kaupapa.
TE WHIWHINGA
Ka kimi ana i te tūemi korowai ki te tohu ara tuawha ka tīmata tēnei akoranga ki tō akomanga.
Ki te akomanga, me whakamahi ngā ākonga i tā rātou taputapu matihiko, he pepa, he pene hoki, ki te rangahau.
TE RAPUNGA
Te Pāpori
I tae mai ngā tūpuna ki Aotearoa, i heke rātou i ō rātou waka, i tatū, i nohonoho rātou. I a rātou e urutau ana ki tō rātou kāinga hou, ka puta ētahi anga pāpori hou pērā i te iwi me te hapū. He aha ētahi atu anga pāpori hou i puta?
NGOHE 1: Te Pāpori Māori
Kōrero ki ngā ākonga mō ngā tūmomo tūranga pāpori i whakatūria e ō tātou tūpuna i tō rātou taenga mai ki Aotearoa. Kia 20 meneti ki ia ākonga ki te tuhi whakamārama mō ngā kupu e whai ake nei...
-
Rangatira
-
Ariki
-
Tohunga
-
Iwi
-
Hapū
-
Whānau
NGOHE 2: Te Waka
Kia 20 meneti ki ia ākonga ki te rangahau i tō rātou ake waka, me tautohu ko wai i heke. Me kōrero mō ngā...
-
Rangatira
-
Ariki
-
Tohunga
-
Iwi
-
Hapū
-
Whānau
Te ahurea Māori
TE KITENGA
TE REO MĀORI: Rautaki Reo
Ka whakamahi rautaki reo, ā, ka taea te whakamārama ngā huarahi kua whāia hei whakatutuki i tāna i whakaputa ai, i rongo ai.
-
Ka whakarongo kia mōhio ai ia me pēhea te arotake, te whakawā, te wetewete i ngā hīkarotanga.
-
Ka whakamahi i ētahi rautaki rangahau mō te huhua o ngā take
-
Ka tukatuka, ka whakahāngai i ngā mōhiohio.
-
Ka whakarōpū i ngā whakaaro e ōrite ana, e hāngai ana ki roto i tētahi mahere tuhituhi, kia kitea ai te noho raupapa mai o te tuhinga.
-
Ka rāwekeweke i ngā āhuatanga reo me te hanganga o te tuhinga kia rangona ai tōna ake reo.
-
Ka hāngai te reo ā-waha, ā-tinana ki te kaupapa.
TE WHIWHINGA
Ka kimi ana i te tūemi "pou" ki te tohu ara tuarima ka tīmata tēnei akoranga.
Ki te akomanga, me whakamahi ngā ākonga i tā rātou taputapu matihiko, he pepa, he pene hoki, ki te rangahau.
TE RAPUNGA
Te Ahurea Māori
I nohonoho ō tātou tūpuna ki Aotearoa nei, ā, i puāwai ai te ahurea Māori - ngā anga pāpori, ngā mahinga kai, ngā hanganga, ngā taonga tuku iho, ngā waiata, ngā toi, ngā kawa me ngā tikanga o tō tātou ao Māori. I whakapuāwai te tuakiri Māori ki Aotearoa nei.
NGOHE 1: Te Ahurea Māori
Me mahi ā-rōpū ngā ākonga ki te ohia manomano mō tēnei mea te ahurea Māori. Kia 20 meneti ki ia rōpū ki te whakawhiti whakaaro, ki te tuhi whakamārama mō te kaupapa nei.
NGOHE 2: Whakahī Māori
Kia 30 meneti ki ia rōpū ki te tuhituhi me te mahi i tētahi waiata, mōteatea, pakiwaitara, pūrākau, pao. Me tautohu…
-
Ngā ako i Te Hekenga
-
Ngā haerenga o ō mātou tūpuna
-
Ngā kōrero tuku iho
Developed by ARA Journeys and Te Pu-a-nga Maara for Te Māhurehure Marae.
An internet connection is required to use Te Hekenga. Data charges may apply.